Over het houden van een speech, presentatie of pitch
Eerder publiceerden we een artikel over de opbouw van je presentatie, de voorbereiding, het verhaal en het schrijven van je speech. Dit artikel gaat over de andere pijler waar het ‘spreken in het openbaar‘ op leunt. Over het spreken zelf, over wat je tegen kan komen als je ‘daar staat’… oog in oog met een groep mensen die op zijn komen dagen om naar jou te luisteren.
Je hebt je speech, je presentatie of je pitch goed voorbereid; je hebt je kennis paraat, je verhaal zit goed in elkaar, en nou moet je hem gaan uitvoeren…
Sprekersangst voor de groep
Wat beweegt jou om daar te gaan staan? Voor al die mensen… Sprekersangst is een gegeven voor de meeste mensen maar soms moet je toch dat podium opklimmen. Iedereen die in projecten werkt, elke projectleider of programmamanager zal vroeg of laat een presentatie moeten geven.
Maar ook in de agile en scrum wereld komt het geven van presentaties regelmatig voor. Elke cyclus moeten er immers tussenresultaten gepresenteerd worden. Presenteren is dan ook een van de onderbelichte skills van een product owner!
Maar ook als je geen projectmanager bent of niet in (agile) projecten werkt zal je eens een presentatie moeten houden in je (werkende) leven. Zoiets doe je niet zonder reden, je gaat daar niet staan praten om het praten. Je hebt een doel te verwezenlijken en je toespraak is daartoe een middel, een gereedschap. En als je dat gereedschap op orde hebt, zul je betere resultaten bereiken.
Speechen is een vorm van communicatie. Je spreekt mensen toe omdat je iets wilt bereiken. Je wilt informatie overdragen om je toehoorders van kennis te voorzien, of om een gedragsverandering tot stand te brengen. Je wilt iets teweegbrengen in de koppen van je luisteraars. Dat is de essentie, en daarop moeten je inspanningen gericht zijn.
Als je gaat spreken in het openbaar, krijg je te maken met omstandigheden van zeer uiteenlopende aard, die allemaal een stukje concentratie van je vragen. En die concentratie zou je veel liever willen investeren in het spreken zelf, het houden van je toespraak.
Het is dus geen gek idee om zoveel mogelijk hindernissen op voorhand weg te nemen, of op zijn minst te verlagen. Om, waar mogelijk, de regie over de omstandigheden in eigen hand te nemen.
Voorbereiding van de speech
Dat betekent dat je jezelf een groot plezier kan doen door je goed voor te bereiden op je spreekbeurt. Natuurlijk heb je je verhaal klaar, de inhoud van je speech.
Maar los daarvan zijn er een heleboel factoren die je af kunnen leiden als je daar staat te spreken. En als je je huiswerk doet, kun je een groot deel van die hordes wegnemen.
Dat begint met vragen stellen! Net als bij het schrijven van een toespraak, is ook bij het spreken een checklist geen overbodige luxe.
Waar kan je zoal tegen aan lopen als je voor een groep mensen gaat staan?
Om te beginnen is het verstandig om je tekst vooraf een aantal malen grondig door te nemen. Hardop. Repeteren dus. Soms willen mensen dat voor de spiegel doen, maar dan ga je al gauw te veel op de buitenkant letten, en voor je het weet, heb je jezelf een paar ’trucjes’ aangeleerd. En trucjes werken niet.
Een beter idee is het inzetten van een sparringpartner. Steek je verhaal af tegen iemand die je vertrouwt en die een zinvolle feedback kan geven. Dat kan iemand zijn die jou goed kent, je partner misschien. Of een collega, die óf je toehoorders kent, óf die vertrouwd is met het onderwerp waarover je spreekt.
Zo’n repetitie voor één of twee toeschouwers is erg lastig. Je voelt je dan al gauw akelig zelfbewust. Maar dat gevoel kan je ook krijgen als je het ‘voor het echie’ is. En dan betaalt het uit als je al eerder met dat gevoel te maken hebt gehad. Dan zal dat gevoel je minder overvallen.
De zaal
In wat voor ruimte ga je spreken? Iedere zaal, ieder lokaal, iedere ruimte is anders. Als je verrassingen wilt voorkomen, zou je van tevoren kunnen gaan kijken. Maar waar ga je dan op letten?
Bijvoorbeeld op de akoestiek. Test die even uit. Hoe klink je? Hangt er een galm? Klinkt de ruimte droog? Slecht geluid leidt af. Niet alleen jouzelf, maar ook je toehoorders.
Je zult niet vaak iets kunnen doen aan een mindere akoestiek. Maar als je er op voorbereid bent, kun je er beter mee omgaan. Een galmende ruimte vraagt een lager spreektempo; je moet dan de woorden als het ware een beetje uit elkaar halen.
En natuurlijk: is er geluidsversterking? En zo ja, hoe klinkt die? Je bent misschien niet gewend een microfoon vast te houden, of je eigen stem via een box te horen. Daar kan je best van schrikken, en dat wil je niet voor het eerst meemaken op het moment suprême. Een eenvoudige soundcheck stelt je in staat kennis te maken met je eigen stemgeluid, zonder dat er mensen bij zitten.
En dan: het klinkt misschien gek, maar kijk ook hoe de mensen zitten. Zitten ze op een soort oplopende tribune? Of zitten ze gelijkvloers? En sta jij op een podium, of op gelijke hoogte met het publiek? Dat bepaalt hoe makkelijk de mensen jou kunnen zien. Als alles gelijkvloers is, gaan ze vanaf rij 3 heen en weer zitten schuiven, en dus ook de mensen daarachter en dáár weer achter, enzovoorts. Dat geeft onrust. Zowel voor je toehoorders, die dus gewoon minder goed luisteren, als ook voor jouzelf, want jij ziet dat allemaal gebeuren voor je neus.
Maar stel, ze zitten inderdaad gelijkvloers, wat dan? Dan kan je, rustig, een beetje van links naar rechts lopen, terwijl je praat. Dan blijf je bij iedereen in beeld.
Kijk door de ogen van je toehoorders
Probeer te begrijpen hoe de mensen jou zien en horen. Zorg dat je weet wat voor mensen er in de zaal zitten. Wie komen er naar jou luisteren? Wat verwachten ze van je?
Maar ook: komen ze overal vandaan en kennen ze elkaar niet? Dan heb je een heel andere sfeer in je publiek dan wanneer ze, bijvoorbeeld, met met zijn allen zijn wezen paintballen. Zoiets wil je vooraf weten, want je wilt niet overvallen worden door een sfeer waar je geen rekening mee gehouden had.
Je toespraak begint niet bij je openingszin
Vanaf het moment dat de mensen je zien, beginnen ze zich al een oordeel te vormen. En als die eerste indruk niet lekker is, ben je daar als spreker nog minutenlang tegen aan het opboksen. Tijd waarin de mensen minder goed luisteren naar wat je te vertellen hebt.
Dus kom heel zelfbewust op, zet jezelf direct goed neer. En als je kunt; maak meteen contact. Nonverbale communicatie, lichaamshouding, heeft een groter aandeel dan je misschien denkt.
Kleding is ook belangrijk
En ook belangrijk: hoe kleed je je? Denk daar over na; wie zitten er in de zaal en wat verwachten ze van je? Met een ‘misplaatste’ stropdas of niet ideaal gekozen mantelpakje kan je net zoveel schade aanrichten als met een verkeerd gemikte spijkerbroek. Nog voor je je mond hebt opengedaan, hebben de mensen zich al een beeld van je gevormd. Dus het loont om daar zorgvuldig mee om te gaan…
Fysieke uitstraling
Je kunt veel winst boeken door je lichaam goed te gebruiken. Misschien voor sommigen een ietwat mysterieuze bewering, want praten doe je toch met je mond? Maar als je stevig op je benen staat, je rug recht houdt, en je adem laag kunt krijgen, zul je merken dat je op die manier ook de achterste rij kunt bereiken.
Zowel je stemgeluid als je ‘uitstraling’, wat ook een krachtig non-verbaal communicatiemiddel is, hebben baat bij een rechte rug en een stabiel bekken.
Mensen spiegelen zich aan degene die voor hun neus staat; als jij ingezakt staat, zakken je toehoorders ook al gauw een beetje in.
En daarnaast stellen die rechte rug en dat stabiele bekken je in staat om ‘laag te ademen’. Dat wil zeggen dat je de inademing niet in de longen laat aankomen, maar dieper, in de buik. Dat geeft rust in het lijf, en dat is een non-verbaal signaal dat zeker aankomt.
Bovendien gaat je stem er rustiger en dieper van klinken, waardoor je geluid een stuk verder draagt. En wist je dat onderzoek heeft aangetoond dat als iemand laag in zijn of haar register spreekt, hij of zij meer vertrouwen opwekt bij de luisteraar?
Over de fysieke en non-verbale aspecten van spreken in het openbaar valt natuurlijk nog veel meer te zeggen. Het is iets wat je letterlijk in je lijf moet ervaren, wat lastig aan te leren is zonder een rechtstreekse vorm van coaching. Maar de meeste sprekers zullen al een zekere mate van resultaat kunnen bereiken door voor iets lager en rustiger te spreken dan ze gewend zijn.
Hou je spreekbeurt boeiend
Zo spreken dat mensen blijven luisteren. Klinkt simpel, maar hoe bereik je dat? Door variatie. Variatie in toonhoogte bijvoorbeeld. Oftewel: vermijd monotonie. Dat heeft ook met het schrijven van je verhaal te maken. Maak je zinnen niet te lang. Iedere zin heeft één, hooguit twee kernwoorden, en als je die een lichte nadruk geeft, krijg je vanzelf een meer natuurlijke toon.
Wat ook een goed idee is; af en toe een stilte laten vallen. Mensen schuiven dan vaak even naar voren op hun stoel, want je wekt direct de indruk dat er iets belangrijks gaat komen.
En dan is er nog de vraag hoe je je tekst noteert. Alles letterlijk uitschrijven is niet automatisch het beste idee; je loopt het risico dat je je verhaal op gaat staan dreunen.
Veel ervaren sprekers maken gebruik van zogenaamde key cards: een stapeltje kaarten op ansichtformaat, waarop de tekst puntsgewijs genoteerd staat. Je kunt er altijd op terugvallen en het geeft je ook de vrijheid om een beetje te improviseren binnen de veilige marges van je bullet points.
Kortom
Zoals eigenlijk hierboven al gezegd; Op papier of beeldscherm uitleggen hoe je een beter spreker kan worden, heeft natuurlijk zijn beperkingen. Net als een schriftelijke cursus ijshockeyen, om maar eens iets te noemen. Maar dit verhaal reikt toch een aantal manieren aan waarop je de regie over je toespraak, speech of pitch meer in eigen hand kan nemen.
Ga naar de cursuspagina als je met ons wilt oefenen met je speech.
Veel succes!
