Peter Lusse is een nieuwe trainer in ons netwerk en we vragen hem naar tips en technieken voor een goede presentatie.
Peter, bij de wat ouder lezers ben je bekend, bij de jongere wellicht wat minder. Je hebt een grote carrière in het theater en op televisie achter je waarin ‘presenteren een grote rol heeft gespeeld. Kan je daar wat meer over vertellen?
Ik ben van huis uit cabaretier, met een diploma van de Academie voor Kleinkunst op zak, jazeker! In de veertig jaar daarna heb ik heel veel verschillende dingen gedaan, altijd met de nadruk op presenteren, conférencieren, speechen enzovoorts. Maar daarnaast ben ik ook terecht gekomen in diverse comedyseries op TV, waarvan Vrienden voor het Leven de bekendste was. Dat was in de vroege jaren ’90.
Is er een groot verschil tussen een presentatie in theater opstelling en een presentatie op je werk?
Ja en nee. Spreken voor mensen kent sowieso heel veel varianten; van een TV-quiz presenteren tot een conférence in het theater. Van een toespraak van anderhalf uur voor een zaal vol aandeelhouders tot een pitch voor een commissie van drie mensen. En wat natuurlijk nu een vlucht neemt: het online spreken, de livestream, Zoom, Teams en zo. Maar tegelijkertijd is de basis hetzelfde: spreken is spreken, hoe verschillend de omstandigheden ook zijn.
Moeten we dan dus allemaal acteur worden, als we een presentatie moeten houden?
Ha, dat lijkt me geen geweldig idee! Spreken is geen acteren! Een acteur doet net of er niemand in de zaal zit; de beruchte vierde wand. Een spreker, presentator of pitcher richt zich rechtstreeks tot zijn toehoorders, of dat nou live is of via een camera. Je maakt contact, dat is een wezenlijk verschil. Bovendien wordt een acteur verondersteld “in de huid van een ander te kruipen”, en als spreker doe je jezelf en iedereen een groot plezier als je zo veel mogelijk in je eigen huid kruipt. Bovendien schrijft een acteur zelden zijn eigen teksten. Wij sprekers doen dat juist wel.
Wat maakt een presentatie goed?
Wat was het beoogde doel van de presentatie? Is dat doel behaald? Wat wilde je teweeg brengen bij je toehoorders? Is dat gelukt? Een “goed gevoel” na afloop is altijd lekker, maar je presentatie is pas echt geslaagd als je boodschap goed is binnen gekomen en als hij je toehoorders ook goed bij blijft.
Zijn die non-verbale elementen zoals stemgebruik en lichaamshouding te leren?
Ja. Punt.
In een workshop zijn mensen altijd enorm verrast over het positieve effect van simpele fysieke aanpassingen. En ook over de snelheid waarmee dat effect bereikt wordt. Binnen een paar minuten ervaar je een duidelijke verbetering van je communicatie. En als je het zelf al niet voelt, dan vertellen je medecursisten het je wel! Mensen kunnen zich vaak niet voorstellen hoe belangrijk dat is en hoe effectief het dus is om daarin te investeren.
Keerzijde: hoe je staat, hoe je kijkt, hoe je met je adem omgaat, dat zijn zaken die een leven lang ingeslepen zijn in je systeem. Een coach kan je laten ervaren wat voor stappen je daarin kunt zetten, maar zulke veranderingen in twee dagen permanent te krijgen, is wel veel gevraagd. Dat vraagt concentratie, onderhoud en ervaring. Een coach is een coach, geen tovenaar.
Hoe merk je zelf of een presentatie die je geeft goed loopt?
Zelf let ik het meest op het contact met de toehoorders. Kom ik binnen? Staan ze open voor mijn verhaal? Maar een follow up is altijd belangrijk; zit mijn verhaal een week later nog in hun hoofd? Hebben ze mijn boodschap kunnen implementeren in hun realiteit?
Een goed gevoel ter plekke kan een goeie indicator zijn, maar uiteindelijk is een toespraak, pitch of presentatie dienstbaar aan de doelstelling van je verhaal.
Is er wat te doen tegen die zenuwen voor een presentatie?
De mate waarin en de manier waarop plankenkoorts zich manifesteert verschilt van persoon tot persoon. En dus de manier waarop je daar mee omgaat ook. En dus de hulp die een coach daarin aan kan bieden ook.
Belangrijk is om te beseffen dat je helemaal niet voor 100% af moet willen van die spanning; die heb je nodig om goed voor de dag te komen. “Lekker relaxt” zal in veel gevallen ook neerkomen op “lekker ongefocust”. Een speech of een pitch schud je niet zomaar even uit je mouw, daar kan je een shotje adrenaline goed bij gebruiken. We gaan er natuurlijk wel aan werken om van dat shotje geen shot te maken.
Waar let jij op als je sprekers coacht?
Spreken voor mensen; veel persoonlijker wordt het niet. Want je gereedschap ben jij zelf, jouw persoon, jouw verschijning, jouw stem.
Daarom is mijn werk per definitie maatwerk. Bij iedere spreker kijk is waar de mogelijkheid tot verbetering zit. Dat gaat van spreektempo tot stemgebruik tot zelfvertrouwen tot opbouw van je verhaal (hoe heb je je tekst geschreven).
Je bent bij veel mensen ook bekend als komiek, is het gebruik van humor belangrijk bij een presentatie?
Humor kan een uiterst nuttige tool zijn om je verhaal verteerbaarder te maken, om de receptiviteit van je toehoorders te verhogen. Maar het is niet zonder risico; humor om de humor kan in je gezicht ontploffen. Foutjes in een speech zijn op zich helemaal niet erg, maar één foute grap kan veel schade aanrichten. Dan klappen de oren dicht en dan ben je een end van huis.
Humor heeft vele gezichten en kan op veel manieren worden toegepast. De kern: het is een misverstand dat humor hetzelfde is als grappen maken!
Heb je nog een laatste tip voor beginnende sprekers?
Tuurlijk: Eis niet van jezelf dat je de meest briljante spreker van de wereld moet worden. Je toehoorders luisteren naar jou omdat ze behoefte hebben aan jouw deskundigheid, jouw informatie, of omdat ze zich een beeld willen vormen van jouw kwaliteiten. Als mensen na afloop ontroerd zijn door je meeslepende betoog, maar niet meer scherp hebben waar het ook al weer over ging, heb je de plank op geniale wijze misgeslagen.
Presenteren en spreken voor een groep
Meer informatie over onze cursus Presenteren en spreken voor een groep kan je hier vinden. Deze cursus is bedoeld voor iedereen die betere presentaties wil leren geven, ook voor niet-projectleiders. Meer informatie over Peter: sprekerscoach website